Ένα τραγούδι που άκουσα πρόσφατα έχει τον εξής στίχο: «κυνικοί γίνονται οι απογοητευμένοι ρομαντικοί». Το έχουμε ακούσει πολλές φορές, σε διαφορετικές φράσεις με το ίδιο περιεχόμενο. Είτε σαν δικαιολογία, «έχω πονέσει στη ζωή μου για αυτό αμύνομαι τώρα», είτε σαν απόφαση, «αρκετά από εδώ και πέρα θα αλλάξω τέρμα οι ρομαντισμοί», ακόμα και σε ταινίες με την απίστευα αστεία σκηνή του «Αυστηρώς Κατάλληλο» όπου ο καμμένος μετά από μία κωμικοτραγική ερωτική απογοήτευση λέει τη μνημειώδη ατάκα, «από τότε έχασα εμπιστοσύνη, γαμάω και φεύγω».
Η αλήθεια δεν βρίσκεται μακριά από τα παραπάνω. Οι περισσότεροι άνθρωποι είτε γεννιούνται είτε καταλήγουν αργά ή γρήγορα κυνικοί. Ή τουλάχιστον το παλεύουν να καταλήξουν. Είναι απότελεσμα των τραγικών συνεπειών που μπορεί να έχει στη ψυχολογία, η συντριβή του ενθουσιασμού, δικαιολογημένου ή μη. Και ο ρομαντισμός δεν είναι απαραίτητα μόνο στις ερωτικές σχέσεις οποιουδήποτε τύπου ή επιπέδου. Μπορεί να υπάρχει ανάμεσα στις οικογενειακές σχέσεις, στις φιλικές και ακόμα και στις επαγγελματικές ή αν προτιμάτε καλύτερα συλλογικές.
Αυτή η διαδικασία της κυνικοποίησης ξεκινάει στην ύστερη εφηβεία και συνεχίζει με αμείωτο, συνήθως, ρυθμό μέχρι και τα πρώτα –άντα ενός ανθρώπου. Αυτό συνήθως γίνεται διότι ένα μεγάλο μέρος της ζωής, έχουμε την αίσθηση ότι το ανακαλύπτουμε μέσα από την τέχνη που μας προσφέρεται. Και εννοείται ότι όλες οι ταινίες, τα βιβλία, τα τραγούδια σπάνια διαπραγματεύονται τελείως κυνικές ιστορίες. Πάντοτε ένας ρομαντισμός υπάρχει ή ένας ιδεαλισμός αν προτιμάτε, κάτι που να μας δείχνει ότι η ζωή είναι κάτι περισσότερο από απλή αναρρίχηση στην εντός ανθρωπότητας, τροφική αλυσίδα.
Πέρα όμως από το προφανές αντίκτυπο να καταλήγουμε να γίνουμε μία κοινωνία ανθρωποειδών κανιβάλων, οι συνέπειες είναι πολύ μεγαλύτερες σε ατομικό επίπεδο. Διότι δεν είναι τυχαίο ότι η τέχνη ποντάρει στον ενθουσιασμό και στην έκρηξη συναισθημάτων. Βλέπετε είναι αυτά που κάνουν τη ζωή μας αξιομνημόνευτη, όχι για κανέναν άλλον αλλά για εμάς τους ίδιους. Πως να το κάνουμε, οι αναμνήσεις μίας ζωής που περιέχουν ή ακόμα και γεννούν έναν οποιοδήποτε ρομαντισμό, οποιουδήποτε τύπου, είναι πιο ενδιαφέρουσες από το σεξ, φαί, σκατά και ύπνο.
Και βέβαια όλα τα παραπάνω ακούγονται προφανώς πολύ «ρομαντικά». Και είναι όντως. Πως να τα θυμάται κάποιος όλα τα παραπάνω, όταν αντιλαμβάνεται ότι τα συναισθήματα του δεν βρίσκουν την επιθυμητή ανταπόκριση. Πως να παρεξηγήσουμε έναν άνθρωπο που γίνεται μία μάζα από σάρκα και οστά, όταν μπορεί να μην έχει ζήσει το οικογενειακό δέσιμο, τη φιλική υποστήριξη, την ερωτική ανταλλαγή ενδιαφέροντος, τη συλλογική επιτυχία και τόσα άλλα; Απλά δεν τον παρεξηγούμε. Το αντίθετο ίσως να αναγνωρίζουμε σε αυτόν και κάποιες αντίστοιχες δικές μας εμπειρίες. Είναι εύκολο να το λέμε ότι πρέπει να μένουμε πάντα παιδιά και να μην αντέχουμε παρά τις κουράδες που δεχόμαστε. Να παραμένουμε αυτός ο αθώος εαυτός μας. Πραγματικά, για πόσο;
Η αλήθεια είναι ότι δεν έχουμε πολλές επιλογές. Πρέπει να επιβιώσουμε. Αναγκαστικά θα χτίσουμε έναν πιο στιβαρό, έναν πιο ξενέρωτο και πιο οχυρό εαυτό, προκειμένου να προστατευτούμε απέναντι στις κακοτοπιές που δύσκολα θα αποφύγουμε. Και ίσως τελικά είναι και καλύτερα να γίνεται έτσι, διότι τι θα ήταν ο ρομαντισμός αν δεν υπήρχε τόσος περιρρέων κυνισμός; Οι δύο αυτές καταστάσεις είναι ένα από τα ζευγάρια αλληλοεπιδρώντων μεγεθών. Όπως είναι το φως και το σκοτάδι ή η αγάπη και το μίσος. Η ύπαρξη του ενός καθορίζει την ανυπαρξία του άλλου.
Και ίσως τελικά εκεί κρύβεται το όλο νόημα. Αφού είναι σχεδόν ουτοπικό να αποφύγουμε να χτίσουμε μηχανισμούς κυνισμού και ίσως τελικά να είναι και καλοδεχούμενο, τότε καλό είναι να είμαστε αρκετά ώριμοι ώστε να ξέρουμε πότε μπορούμε να αφεθούμε και να γίνουμε ανώριμοι. Να γίνουμε ρομαντικοί. Αυτή είναι η εμπειρία της ζωής. Να ξέρουμε πότε μπορούμε να περιθωριοποιήσουμε μέσα στο μυαλό μας το ότι ζήσαμε και να ξαναεπιστρέψουμε στο σημείο που ήμασταν προτού υπάρξει η εμπειρία αυτή.
Αυτή πιστεύω είναι η χρυσή τομή. Να χρησιμοποιούμε τον κυνισμό που δεν μπορούμε να απορρίψουμε, για να επιβιώνουμε στις δύσκολες καταστάσεις και μέσω αυτής της εμπειρίας να αναγνωρίζουμε πότε μπορούμε να γίνουμε ρομαντικοί. Και να απολαύσουμε τις ομορφιές της ζωής.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου