Η επιβολή της ανισότητας

Από την αυγή του πολιτισμού, ίσως ακόμα και προτού τη απόκτηση γνώσης σχετικά με τη διαχείριση της φωτιάς, ένα από τα πιο χαρακτηριστικά στοιχεία των ανθρώπινων συνόλων είναι ότι είναι δομημένες με βάση την ανισότητα. Ότι κάποια μέλη τους είναι πιο σημαντικά από κάποια άλλα. Αυτό φυσικά δεν άλλαξε και πολύ κατά την εξέλιξη των κοινωνιών, ανεξαρτήτως των οικονομικών συστημάτων που χρησιμοποιούσαν για να πορευθούνε και ενίοτε να αναπτυχθούν.

Είτε στην οποιασδήποτε μορφής φεουδαρχία, είτε αργότερα στον καπιταλισμό -πρώιμο και σύγχρονο- τα συστήματα αυτά αναπτύχθηκαν πάνω στην ιδέα της ανισότητας. Αρχικά η γη, έπειτα τo χρήμα, το μέσο μόνο άλλαζε, η λογική είναι η ίδια. Ουσιαστικά ακολούθησαν το μοτίβο που είχε δημιουργηθεί στους ανθρώπους και το επέκτειναν μάλιστα. Βέβαια υπήρξαν και σχεδόν φωτεινές εξαιρέσεις που προσπάθησαν να αντιταχθούν σε αυτή την ιδέα, όπως η πόλη που γέννησε τη Δημοκρατία, η αρχαία Αθήνα, αλλά και εκεί βάσει νόμου υπήρχαν σημαντικότερα μέλη τα οποία ήταν αυτά που ψήφιζαν και ήταν μειοψηφία. Ακόμα και στα σοσιαλιστικά καθεστώτα, που βάσιζαν τη δημιουργία τους, στην εξάλειψη των ανισοτήτων, πάλι υπήρχαν δυστυχώς κάποια πρόσωπα που ήταν πιο ίσα από τα άλλα.

Παρ’ όλα αυτά δεν μπορούμε να παραβλέψουμε την ανάπτυξη και την ηθική επικράτηση της ιδέας της ισότητας. Ακόμα και αν στην πραγματικότητα ποτέ δεν επιβλήθηκε απόλυτα, τουλάχιστον απέκτησε μία συμβολική υπόσταση, αποτέλεσε μία κατευθυντήρια γραμμή. Και όντως, όλη η ανθρωπιστική διανόηση, κυρίως από τον προηγούμενο αιώνα μέχρι και τις μέρες μας, βασίστηκε στην ιδέα ότι όλοι οι πολίτες μίας κοινωνίας πρέπει να έχουν ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις απέναντι στο σύνολο, ενώ εννοείται πως είναι και ίσοι απέναντι στο νόμο και στις ποινές που προβλέπει αυτός.

Αυτό έγινε σε όλο τον αναπτυγμένο κόσμο και φυσικά η Ελλάδα δεν θα μπορούσε να είναι εξαίρεση. Και στο διατυμπανισμό της ισότιμης κοινωνίας αλλά και προφανώς στη διάψευση της στην πραγματικότητα, στο δεύτερο σκέλος μάλιστα ίσως υπήρξε και ένας υπερβάλλων ζήλος. Και φτάνουμε στο τώρα, όπου έχουμε μία κυβέρνηση η οποία όχι μόνο δεν υιοθετεί στους τύπους τη γραμμή της ισότητας, αλλά αντίθετα, εμμέσως πλην σαφώς, μας τονίζει ότι όλα αυτά περί ισότητας είναι απλές ιδεοληψίες.

«Δεν είμαστε όλοι ίδιοι, δεν είμαστε όλοι ίσοι και δεν πρόκειται να γίνουμε ποτέ», έλεγε ο τωρινός πρωθυπουργός λίγο πριν τις εκλογές που του έδωσαν το συγκεκριμένο αξίωμα. Και ενώ κανείς δεν μπορεί να τον κατηγορίσει για υποκρισία, μια και κατά πάσα πιθανότητα αυτό πιστεύει βαθιά μέσα του, σίγουρα μπορεί κάποιος να διαπιστώσει ότι εφαρμόζεται πλήρως κατά τη διακυβέρνηση του κόμματος του. Ακόμα και μέσα σε μία πανδημία, μία κατάσταση δηλαδή που εξ’ ορισμού εξισώνει τους ανθρώπους, μια και ο εκάστοτε ιός δεν έχει ταξικά κριτήρια, ούτε αναγνωρίζει την οποιαδήποτε «αριστεία» που ευαγγελίζονται με πάθος, πολλά στελέχη της κυβέρνησης. Απλά σε αυτές τις συνθήκες κάνει λίγο πιο αλγεινή εντύπωση.

Φυσικά όλα αυτά δεν γίνονται τυχαία. Η άμβλυνση των ανισοτήτων που προκάλεσε την περασμένη δεκαετία η οικονομική κρίση και οι οικονομικές πολιτικές όλων των κυβερνήσεων που υπήρξαν μέσα σε αυτή, μία περίσταση που παραδοσιακά κάνει τους φτωχούς-φτωχότερους και τους πλουσιους-πλουσιότερους, έκανε επιτακτική την ανάγκη της συμφιλίωσης των μαζών με την ιδέα της κατωτερότητας τους απέναντι στους ισχυρούς. Κάπως έτσι ακόμα και η -έστω και συνήθως κενή- ρητορική περί αξιοκρατίας, δικαιοσύνης, ισονομίας κ.τ.λ. αρχίζει σιγά-σιγά και μας χαιρετάει. Κάτι λογικό μια και η οποιαδήποτε εντύπωση των πολλών, περί ίσης αξίας της ζωής τους με όλους τους υπόλοιπους, ανεξαρτήτως αξιωμάτων και οικονομικής ισχύος, θα είναι ένα αρκετά δυσλειτουργικό στοιχείο στη συμφέρουσα απόδοση του «λογαριασμού» για τα σπασμένα της πανδημίας. Το μήνυμα είναι ξεκάθαρο, πλέον δεν πρέπει καν να διανοούμαστε ότι αξίζουμε κάτι καλύτερο.

Όλα τα μέσα που έχουν χρησιμοποιηθεί μέχρι τώρα, αφελή και μη, συνηγορούν στο συμβιβασμό της πλειοψηφίας με τη μοίρα που η ίδια επιτρέπει να της επιβάλλεται ανέκαθεν. Μη διαμαρτύρεσαι, μην τιμάς συλλογικούς αγώνες, κλειδώσου μέσα και μην παραπονιέσαι για την εγκατάλειψη του συστήματος υγείας που εσύ πληρώνεις, αν κολλήσεις για τον ιό φταις εσύ και η κακή σου μοίρα, η ίδια μοίρα που σε αναγκάζει να πας στη δουλειά σου με τα ασφυκτικά γεμάτα ΜΜΜ και μην διαμαρτύρεσαι, δεν φταίει κανένας άλλος εκτός από εσένα που δεν κατάφερες να αγοράσεις ένα αμάξι, αν δεν υπακούσεις θα το φας το ξύλο σου, ακόμα και αν παραλίγο δείξεις ανυπακοή, πάλι θα το φας το ξύλο σου από τα όργανα ασφαλείας που δεν τηρούν τους κανόνες ασφαλείας, γενικότερα φταις για όλα τα δεινά σου εσύ, ενώ ότι καλό σου συμβαίνει οφείλεται στη φιλανθρωπία των «αρίστων», των ανώτερων μορφών ζωής που σου κάνουν τη χάρη κα ασχολούνται μαζί σου. Πριν τις εκλογές. εννοείται.

Α και το βασικότερο, παρατήρησε, από τον πάτο που βρίσκεσαι, τους εκλεκτούς τη ζωής και αυνανίσου με την ελπίδα  ότι κάποια μέρα και εσύ θα έχεις περισσότερα δικαιώματα και λιγότερες υποχρεώσεις συγκριτικά με την πλειοψηφία. Κατά 99,9999% δεν θα το πετύχεις αλλά καλό είναι να ξεχνάς που και που το γεγονός ότι το γνωρίζεις καλά αυτό.

 

Πηγή εικόνας: The Press Project