Καμιά δικαίωση στον νεκρό

Συνηθίζεται, όταν πεθαίνει ένας άνθρωπος αναγνωρίσιμος, να ξεσπάει μία κριτική, θετική ή/και αρνητική, σχετικά με τα πεπραγμένα της ζωής του. Ειδικά όταν αυτό το άτομο κατά τη διάρκεια της ζωής του, είχε φανεί να συμμετέχει ή και να πράττει ο ίδιος, αμφιλεγόμενες πράξεις, τότε είναι που οι γνώμες διίστανται, σχετικά με το τελικό πόρισμα. Το αν ο άνθρωπος αυτός ήταν καλός ή κακός.

Δυστυχώς, έτσι όπως είναι ο κόσμος μας, είναι δύσκολο για έναν άνθρωπο, ειδικά για κάποιον που απέκτησε λεφτά και δόξα στη ζωή του, να μην υπάρχουν κάποιες «αμαρτίες» που να κηλιδώνουν την πορεία. Επίσης είναι τέτοια η ανθρώπινη φύση, που ακόμα και οι άνθρωποι που έχουν κυληστεί στον βούρκο σίγουρα θα πρόσφεραν κάποιες όμορφες στιγμές, έστω και σε πολύ περιορισμένο αριθμό ανθρώπων.

Τα παραπάνω, τα ξέρουμε όλοι πάνω-κάτω. Αλλά κάποιοι διαλέγουν σε αυτή την περίπτωση, συγκινημένοι από την πρόσφατη γνώση του θανάτου αυτού του ανθρώπου, να εκφράζουν προτάσεις όπως «Ο νεκρός δικαιώνεται.» ή ο «νεκρός συγχωρείται». Θεωρούν, δηλαδή, ότι το γεγονός του θανάτου, υπερισχύει της ίδιας της ζωής.

Αυτό όμως δεν γίνεται να έχει εφαρμογή σε κανέναν άλλο, πέρα από τον ίδιο το νεκρό. Διότι πολύ απλά οι υπόλοιποι ζούμε. Και εφόσον ζούμε σκεφτόμαστε και κρίνουμε. Το να σταματάμε αυτές τις δύο έμφυτες μας, διαδικασίες είναι σαν να κολλάμε θανατίλα και εμείς μαζί με τον νεκρό. Είναι σαν να υποτιμάμε την ίδια μας τη ζωή.

Όταν ένας άνθρωπος πεθαίνει, κλείνει μαζί με τη ζωή του ο κύκλος των πράξεων του. Το κατά πόσο αυτές θα χαρακτηριστούν αρνητικές ή θετικές, και το ποιες από αυτές θα επικρατήσουν στην υστεροφημία του, είναι κάτι για το οποίο θα έπρεπε να φροντίσει ο ίδιος κατά τη διάρκεια του βίου του. Ειδικά όταν επρόκειτο για μία προσωπικότητα που οι επιπτώσεις των πράξεων του, ξέφευγαν από τον στενό κύκλο των οικείων του προσώπων.

Ο αντίλογος ότι «ο νεκρός δεν μπορεί να απαντήσει», έχει εφαρμογή μόνο για τις πράξεις που του καταλογίζονται χωρίς να υπάρχουν απτές αποδείξεις για την τέλεση τους. Για τις αναμφισβήτητες όμως εννοείται ότι θα υπάρχει κριτική και ένας απολογισμός. Και αν αυτές είναι αρνητικές, τότε πολύ απλά «ας πρόσεχε».

Ο άνευ όρων σεβασμός στον μακαρίτη, δεν προσφέρει τίποτα σε αυτούς που αφήνει πίσω του. Στην κοινωνία των ζωντανών. Διότι έτσι δεν μπορούν να υπάρξουν ούτε ηθικά παραδείγματα, ούτε σημεία αναφοράς στη συμπεριφορά αυτών που συνεχίζουν. Και η συμπεριφορά αυτών είναι που μετράει και έχει πραγματικό αντίκτυπο. Είναι τουλάχιστον αφελές να υποκρινόμαστε ότι μπορεί να θιχτεί η αυτοεκτίμηση κάποιου ο οποίος έχει δει τα ραδίκια ανάποδα.

Αν κάτι είναι ανάρμοστο, είναι οι βρισιές απέναντι στον αποθανόντα. Διότι ουσιαστικά αυτές είναι εκφράσεις που χρησιμοποιούν την επίκληση στο συναίσθημα και αυτό είναι μάταιο να συμβαίνει απέναντι σε κάποιον που εξ’ ορισμού πλέον δεν μπορεί να αισθανθεί. Επίσης συνήθως αυτοί οι χαρακτηρισμοί δεν συνοδεύονται από περιγραφή συγκεκριμένων γεγονότων, έτσι χρησιμοποιούνται απλά ως δημιουργίες εντυπώσεων. Και αυτό ναι, είναι άδικο για αυτόν που έφυγε και για τους ανθρώπους που έτυχε να τον εκτιμήσουν.

Μόνο η ζωή μας υπάρχει. Και είμαστε οι υπεύθυνοι για το πως αυτή θα κριθεί, όταν έρθει η ώρα να τελειώσει. Το να ευελπιστούμε σε συγχώρεση ή σε λησμονιά των όποιων άσχημων στιγμών μας, το μόνο που μπορεί να μας κάνει να καταφέρουμε, είναι να αμβλύνουμε τις όποιες ηθικές αρχές θα έπρεπε να είχαμε. Και όλοι γνωρίζουμε το που μπορεί να οδηγήσει αυτό. Γνωρίζοντας ότι ούτε συγχώρεση υπάρχει, ούτε δικαίωση, τότε ίσως να έχουμε κάνει ένα καλό βήμα ώστε να φροντίσουμε την υστεροφημία μας, με άλλα λόγια να αξιοποιήσουμε ή τουλάχιστον να μην υποτιμήσουμε την ζωή μας, απέναντι στην κοινωνία που την φιλοξενεί.