Μία από τις πιο
συχνές λέξεις της καθημερινότητας μας είναι ο «ανταγωνισμός». Υπάρχει
πραγματικά παντού. Στους χώρους εργασίας, στις ανθρώπινες σχέσεις και γενικά σε
όλα τα περιβάλλοντα τα οποία κινούμαστε.
Ανεξάρτητα του κατά πόσο αυτό, είναι υγιές σε μια κοινωνία, υπάρχει και ένα άλλο μέρος που επισκεπτόμαστε συχνά στη ζωή μας, συχνότερα από οποιοδήποτε άλλο και επικρατούν μεγάλες ποσότητες ανταγωνισμού. Το μυαλό μας.
Ναι, σε πολλούς από μας, ο εαυτός μας είναι ο μεγαλύτερος μας ανταγωνιστής. Ή μάλλον εμείς είμαστε οι μεγαλύτεροι ανταγωνιστές του. Και οι αυστηρότεροι κριτές του. Και δυστυχώς πολλές φορές οι μεγαλύτεροι εχθροί του.
Από μικρά παιδιά μας μαθαίνουν, να ανταγωνιζόμαστε συνεχώς τον εαυτό μας, να προσπαθούμε να γίνουμε καλύτεροι, να ξεπερνάμε τα όρια μας και μετά να ξαναπροσπαθούμε να ξεπεράσουμε τα νέα που έχουμε δημιουργήσει.
Αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό, αντίθετα είναι πολύ πιθανόν να έχει και θετικό αντίκτυπο, καθώς μας βοηθάει να βελτιώνουμε τον εαυτό μας, να κυνηγάμε νέες προκλήσεις και γενικότερα να εμπλουτίζουμε τη ζωή μας και την προσωπικότητα μας, με νέες πτυχές, νέες δυνατότητες.
Δυστυχώς όμως πάντοτε καραδοκεί και ο κίνδυνος της αποτυχίας, κάτι απολύτως φυσιολογικό σε ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον, το οποίο ιεραρχεί τους ανθρώπους σε αποτυχημένους και επιτυχημένους, κάτι απόλυτα λογικό μια και αυτή είναι η φύση του ανταγωνισμού.
Και κάπως έτσι ο εξωτερικός ανταγωνισμός δίνει τη θέση στον εσωτερικό, μια και σε πολλούς ανθρώπους μετά από την κάθε αποτυχία, έρχεται η στιγμή της αυτοκριτικής, μίας διαδικασίας η οποία σε σωστή δόση μπορεί να είναι πολύ χρήσιμη, αλλά σε υπερβολική μπορεί να καταλήξει πολύ επώδυνη και επιζήμια.
Στην περίπτωση αυτή, η διαδικασία ξεκινάει όταν κάποια επιλογή μας δεν εξελλίσεται όπως θα επιθυμούσαμε. Αρχίζουμε να σκεφτόμαστε τι θα μπορούσαμε να κάνουμε διαφορετικά, πως θα μπορούσαμε να χειριστούμε καλύτερα τα δεδομένα που είχαμε στη διάθεση μας, πως θα μπορούσαμε να κάνουμε καλύτερες προβλέψεις και γενικότερα ακολουθεί μία υπερανάλυση επί των αναλύσεων. Η οποία πάντα καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ακόμα μία φορά τα κάναμε σκατά. Αλλιώς δεν θα ξεκινούσε καν όλη αυτή η ιστορία.
Αυτό όμως έχει αποτέλεσμα να αυξάνεται και η συναισθηματική μας πίεση απέναντι στους ίδιους μας τους εαυτούς. Η οποία αν συνεχιστεί, δεν είναι απίθανο να αποβεί κατασταλτικός παράγοντας για τις επόμενες προσπάθειες μας καθώς θα έχει χαντακωθεί η αυτοεκτίμηση μας και η πίστη στις δυνατότητες μας. Και γρήγορα θα εξωτερικοποιηθεί αυτή η πεποίθηση με συνέπεια να μας κάνει ακόμα ευάλωτους στον ανταγωνισμό που υπάρχει έξω από το κεφάλι μας.
Και πλέον γίνεται φανερό ότι όλη αυτή η τελετουργία που υποτίθεται θα έπρεπε να μας βοηθήσει στο να βελτιωθούμε, τελικά καταλήγει στο να μας κάνει περισσότερο αναποτελεσματικούς και το χειρότερο, δυστυχισμένους. Να αναλωνόμαστε μοιρολατρώντας για ένα παρελθόν το οποίο πλέον δεν είναι δυνατόν να αλλάξει και ταυτόχρονα να υπονομεύουμε το μέλλον μας.
Το συμπέρασμα που βγαίνει από όσα προαναφέρθηκαν παραπάνω δεν είναι ότι δεν πρέπει να κάνουμε αυτοκριτική. Είναι ότι όταν κατά τη διάρκεια αυτής είμαστε υπερβολικά αυστηροί με εμάς τους ίδιους τότε δεν καταφέρνουμε τίποτα παραπάνω από το να φθείρουμε τις ίδιες μας τις δυνάμεις που τόσο χρειάζονται στη ζωή μας. Αυτό που πρέπει να είμαστε είναι, δίκαιοι. Να αναγνωρίζουμε τα πιθανά σφάλματα μας αλλά και να τα αποδεχόμαστε έτσι ώστε μετά να μην τα επαναλάβουμε κάτι το οποίο θα καταφέρουμε μόνο αν δεν είμαστε δέσμιοι αυτών.
Σε τελική ανάλυση κανείς δεν μπορεί να είναι περισσότερο δίκαιος με μας από τον ίδιο μας τον εαυτό. Διότι εμείς και μόνο εμείς έχουμε το προνόμιο, να γνωρίζουμε όλες τις συνθήκες, όλες τις παρεμέτρους, εσωτερικές και εξωτερικές που μας οδήγησαν στην οποιαδήποτε επιλογή μας. Ας είμαστε αντάξιοι, λοιπόν, αυτού του προνομίου.
Ανεξάρτητα του κατά πόσο αυτό, είναι υγιές σε μια κοινωνία, υπάρχει και ένα άλλο μέρος που επισκεπτόμαστε συχνά στη ζωή μας, συχνότερα από οποιοδήποτε άλλο και επικρατούν μεγάλες ποσότητες ανταγωνισμού. Το μυαλό μας.
Ναι, σε πολλούς από μας, ο εαυτός μας είναι ο μεγαλύτερος μας ανταγωνιστής. Ή μάλλον εμείς είμαστε οι μεγαλύτεροι ανταγωνιστές του. Και οι αυστηρότεροι κριτές του. Και δυστυχώς πολλές φορές οι μεγαλύτεροι εχθροί του.
Από μικρά παιδιά μας μαθαίνουν, να ανταγωνιζόμαστε συνεχώς τον εαυτό μας, να προσπαθούμε να γίνουμε καλύτεροι, να ξεπερνάμε τα όρια μας και μετά να ξαναπροσπαθούμε να ξεπεράσουμε τα νέα που έχουμε δημιουργήσει.
Αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό, αντίθετα είναι πολύ πιθανόν να έχει και θετικό αντίκτυπο, καθώς μας βοηθάει να βελτιώνουμε τον εαυτό μας, να κυνηγάμε νέες προκλήσεις και γενικότερα να εμπλουτίζουμε τη ζωή μας και την προσωπικότητα μας, με νέες πτυχές, νέες δυνατότητες.
Δυστυχώς όμως πάντοτε καραδοκεί και ο κίνδυνος της αποτυχίας, κάτι απολύτως φυσιολογικό σε ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον, το οποίο ιεραρχεί τους ανθρώπους σε αποτυχημένους και επιτυχημένους, κάτι απόλυτα λογικό μια και αυτή είναι η φύση του ανταγωνισμού.
Και κάπως έτσι ο εξωτερικός ανταγωνισμός δίνει τη θέση στον εσωτερικό, μια και σε πολλούς ανθρώπους μετά από την κάθε αποτυχία, έρχεται η στιγμή της αυτοκριτικής, μίας διαδικασίας η οποία σε σωστή δόση μπορεί να είναι πολύ χρήσιμη, αλλά σε υπερβολική μπορεί να καταλήξει πολύ επώδυνη και επιζήμια.
Στην περίπτωση αυτή, η διαδικασία ξεκινάει όταν κάποια επιλογή μας δεν εξελλίσεται όπως θα επιθυμούσαμε. Αρχίζουμε να σκεφτόμαστε τι θα μπορούσαμε να κάνουμε διαφορετικά, πως θα μπορούσαμε να χειριστούμε καλύτερα τα δεδομένα που είχαμε στη διάθεση μας, πως θα μπορούσαμε να κάνουμε καλύτερες προβλέψεις και γενικότερα ακολουθεί μία υπερανάλυση επί των αναλύσεων. Η οποία πάντα καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ακόμα μία φορά τα κάναμε σκατά. Αλλιώς δεν θα ξεκινούσε καν όλη αυτή η ιστορία.
Αυτό όμως έχει αποτέλεσμα να αυξάνεται και η συναισθηματική μας πίεση απέναντι στους ίδιους μας τους εαυτούς. Η οποία αν συνεχιστεί, δεν είναι απίθανο να αποβεί κατασταλτικός παράγοντας για τις επόμενες προσπάθειες μας καθώς θα έχει χαντακωθεί η αυτοεκτίμηση μας και η πίστη στις δυνατότητες μας. Και γρήγορα θα εξωτερικοποιηθεί αυτή η πεποίθηση με συνέπεια να μας κάνει ακόμα ευάλωτους στον ανταγωνισμό που υπάρχει έξω από το κεφάλι μας.
Και πλέον γίνεται φανερό ότι όλη αυτή η τελετουργία που υποτίθεται θα έπρεπε να μας βοηθήσει στο να βελτιωθούμε, τελικά καταλήγει στο να μας κάνει περισσότερο αναποτελεσματικούς και το χειρότερο, δυστυχισμένους. Να αναλωνόμαστε μοιρολατρώντας για ένα παρελθόν το οποίο πλέον δεν είναι δυνατόν να αλλάξει και ταυτόχρονα να υπονομεύουμε το μέλλον μας.
Το συμπέρασμα που βγαίνει από όσα προαναφέρθηκαν παραπάνω δεν είναι ότι δεν πρέπει να κάνουμε αυτοκριτική. Είναι ότι όταν κατά τη διάρκεια αυτής είμαστε υπερβολικά αυστηροί με εμάς τους ίδιους τότε δεν καταφέρνουμε τίποτα παραπάνω από το να φθείρουμε τις ίδιες μας τις δυνάμεις που τόσο χρειάζονται στη ζωή μας. Αυτό που πρέπει να είμαστε είναι, δίκαιοι. Να αναγνωρίζουμε τα πιθανά σφάλματα μας αλλά και να τα αποδεχόμαστε έτσι ώστε μετά να μην τα επαναλάβουμε κάτι το οποίο θα καταφέρουμε μόνο αν δεν είμαστε δέσμιοι αυτών.
Σε τελική ανάλυση κανείς δεν μπορεί να είναι περισσότερο δίκαιος με μας από τον ίδιο μας τον εαυτό. Διότι εμείς και μόνο εμείς έχουμε το προνόμιο, να γνωρίζουμε όλες τις συνθήκες, όλες τις παρεμέτρους, εσωτερικές και εξωτερικές που μας οδήγησαν στην οποιαδήποτε επιλογή μας. Ας είμαστε αντάξιοι, λοιπόν, αυτού του προνομίου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου