Το σεξ ως σύμβολο εξουσίας και ισχύος

«Everything is about sex. Except sex. Sex is about power», είχε δηλώσει ο Frank Underwood, κατά κόσμον Kevin Spacey, στη δημοφιλή σειρά House of Cards πριν κάποια χρόνια. Κάτι που αν κρίνουμε από τις μετέπειτα αποκαλύψεις σχετικά με τον ηθοποιό και τον δικαιολογημένο διασυρμό του που ακολούθησε, μάλλον είχε μελετήσει αρκετά καλά και είχε εφαρμόσει στην προσωπική και επαγγελματική του ζωή, την παραπάνω φράση.

Αν και η αλήθεια είναι ότι δυστυχώς δεν είχε άδικο. Ειδικά απέναντι στους άντρες, ένα από τα μεγαλύτερα κίνητρα που τους παρουσιάζονται έμμεσα, για να αναρριχηθούν στην ανθρώπινη τροφική αλυσίδα είναι το γεγονός ότι όταν πετύχουν θα μπορούν να πηδάνε όποια και όποιον θέλουνε. Είτε νόμιμα είτε παράνομα. Είτε ηθικά, είτε ανήθικα. Η θέση τους στον βαθμολογικό πίνακα του κοινωνικού τους χώρου, είναι η βάση και η προέκταση ταυτόχρονα, του πέους τους και του «ανδρισμού» τους.

Ας τα πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Από την αυγή του πολιτισμού οι ανθρώπινες κοινωνίες άρχισαν να εξελλίσονται γύρω από τις ανάγκες τους, συλλογικές και ατομικές. Η στέγη, η συλλογή τροφής, οι γιορτές, οι γάμοι και οι κηδείες ήταν αποτελέσματα όλων αυτών των ζυμώσεων. Μαζί τους όμως δυστυχώς ήρθαν και οι ιεραρχίες στις κοινωνίες αυτές, οι διαβαθμίσεις ανάμεσα σε περισσότερο και λιγότερο άξια μέλη τους και μαζί τους προέκυψαν και οι εξουσιαστικές σχέσεις.

Όποιος κατείχε ανώτερη θέση σε αυτή την κοινωνία, είχε και πρόσβαση, προνόμιο, σε καλύτερη και περισσότερη τροφή, σε μεγαλύτερη στέγη, σε ποιο ξεκούραστο επάγγελμα. Και σε καλύτερο πλασάρισμα στη διαδικασία της αναπαραγωγής, το σεξ, είτε αυτό σήμαινε ελκυστικότερο σύντροφο είτε, δυστυχώς ξανά, και επιβολή των βιολογικών τους αναγκών σε χαμηλότερες τάξεις. Δεν είναι τυχαίο ότι βάσει άγραφων νόμων, ο γαιοκτήμονας είχε το αδιαμφισβήτητο δικαίωμα να βιάσει μία σκλάβα. Ούτε ότι οι πρώτες πράξεις που λάμβαναν χώρα μετά την κατάληψη μίας πολης ήταν ο βιασμός των ντόπιων γυναικών. Και αντρών ενίοτε. Πλέον είχε καθιερωθεί. Το σεξ ήταν μέσο και σύμβολο επιβολής εξουσίας.

Διαβάζοντας κάποιος την προηγούμενη παράγραφο θα αναρωτηθεί, γιατί τελικά δεν καταντήσαμε εν έτει 2021, ένας «πολιτισμός» βιαστών. Αυτό συνέβη διότι σαν είδος συνολικά δεν είμαστε και τόσο χυδαίοι, όχι όλοι μας τουλάχιστον. Πάντα, υπήρχε μία ισχυρή μειοψηφία η οποία δεν έψαχνε δικαιολογίες για να εφαρμόσει την απαθρωπιά και έτσι δεν την εξασκούσε. Η ίδια αυτή μειοψηφία ανέπτυξε κοινωνικά κινήματα υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων όπως ο φεμινισμός, φιλοσοφικές θεωρήσεις που εξέλιξαν τον άνθρωπο ατομικά και συλλογικά, καθώς και μεθόδους καλλιέργειας της ψυχής, όπως είναι οι διάφορες τέχνες που μας ψυχαγωγούν.

Δυστυχώς όμως, δεν έχουν επικρατήσει ακόμα και σήμερα παρότι έστω και με αργά βήματα, έστω και με πισωγυρίσματα, κερδίζουν έδαφος απέναντι στις εκάστοτε κτηνωδίες. Ο λόγος που ακόμα δεν έχουν γίνει ουσιαστικό κατεστημένο και όχι απλά νομικό, είναι διότι σε κοινωνικο-οικονομκό επίπεδο, διατηρούμε εξουσιαστικές σχέσεις. Ακόμα και τώρα υπάρχουν ιεραρχίες παντού γύρω μας και αυτοί που φαντάζουν ανώτεροι σε αυτές, προσπαθούν να επωφεληθούν -πάλι- από αυτές και μέσω του σεξ. Κάπως έτσι καταλήξαμε στο να δηλώνουν πολλοί σχετικά με τις πρόσφατες καταγγελίες ότι ήταν άγραφος κανόνας, το να πρέπει ένας νεαρός ηθοποιός να ικανοποιήσει τις σεξουαλικές επιθυμίες του κάθε θιασάρχη, σκηνοθέτη και πρωταγωνιστή, όπως και το οποιοδήποτε αφεντικό να νιώθει ότι αν θέλει μπορεί να παρενοχλήσει τον υπάλληλο του. Κάπως έτσι καταλήξαμε και στο «άντε μωρή βρωμιάρα, που θες και ρόλο».

Φυσικά όλο αυτό το άρρωστο πλαίσιο που επιβιώνει μέχρι και τις μέρες μας σε πάρα πολλούς χώρους, δεν δικαιολογεί τις πράξεις νοσηρών ατόμων σαν αυτές που καταγγέλονται πρόσφατα. Το αντίθετο μάλιστα, επειδή οι καταγγελίες αυτές διαδραματίζονται στον χώρο της τέχνης, είναι ακόμα μεγαλύτερη η χυδαιότητα τους, μια και ως καλλιτέχνες έχουν την πρόσβαση σε ανώτερες διδαχές που έχουν επιβιώσει μέσα στους αιώνες (π.χ. η Αντιγόνη του Σοφοκλή) αλλά και το καθήκον να ωθούν την ανθρωπότητα μπροστά και όχι να συντηρούν τις παθογένειες που έχουν τις ρίζες τους σε περασμένους αιώνες που έχουν φύγει ανεπιστρεπτί.

Αλλά αν θέλουμε κάποια στιγμή σαν κοινωνίες, να απεμπλακούμε οριστικά από νοοτροπίες που εκφυλίζουν μία από τις πιο όμορφες έννοιες της ζωής μας, τον έρωτα, και την ενσάρκωση του, το σεξ, θα πρέπει όλοι μαζί να απαιτήσουμε οι εξουσιαστικές σχέσεις οποιουδήποτε τύπου να περιοριστούν, με απώτερο στόχο τελικά να εκμηδενιστούν. Το ελληνικό θέατρο, ανασύροντας τις αρχέγονες ιδιότητες του, έκανε την αρχή υπενθυμίζοντας μας την φωτεινή φύση του και κάνοντας μας να ελπίζουμε ότι το φως αυτό θα αποτελέσει οδηγό και για τους άλλους χώρους που δραστηριοποιούνται οι άνθρωποι.

Πηγή εικόνας: Pinterest