Η διαδικασία της απανθρωποίησης

Πριν καμιά δεκαριά χρόνια ήταν, όταν πήγα στο φροντιστήριο, λιγό μετά τις πανελλαδικές εξετάσεις πάνω στο αγαπημένο μου εξεταζόμενο μάθημα, την Έκθεση. Το θέμα δεν το θυμάμαι για να είμαι ειλικρινής. Θυμάμαι όμως τη καθηγήτρια μου να με ακούει με ικανοποίηση καθώς της ανέλυα αυτά που μόλις πριν λίγο είχα γράψει. Και φτάνουμε στο σημείο που όλο περηφάνεια της λέω: «και σε εκείνο το σημείο αναφέρω την απανθρωποίηση». Το βλέμμα της πάγωσε. Όχι τελείως άδικα μια και όταν βγήκαν το αποτελέσματα ο πρώτος εξεταστής μου είχε βάλει 9, ο δεύτερος 17 και ο τρίτος 11.

Ποτέ όμως δεν μετάνοιωσα για αυτό το «ατόπημα» μου. Όντας σαφέστατα επηρεασμένος εκείνη την εποχή από τον δίσκο “Demanufacture” των Fear Factory(φανταστείτε τους Depeche Mode σε μία death metal εκδοχή) ο οποίος ήταν το πρώτο μέρος μίας τριλογίας δίσκων που αναφερόταν σε μία εποχή που οι μηχανές επαναστατούσαν εναντίων των ανθρώπων και τους άλλαζαν τα πρέκια, κάτι σαν το Terminator, ήταν αδύνατο για μένα να μη δω τις ομοιότητες μεταξύ της αλληγορίας και της πραγματικότητας που παρατηρούσα γύρω μου. Και δεν μετάνοιωσα διότι μεγαλώνοντας, δεν άλλαξαν τα ερεθίσματα που εισπράττω από το περιβάλλον μου.

Ξεκινώντας με μία μακροσκοπική οπτική αρχικά, παρατηρώντας γενικότερα τον κόσμο μας, είναι ξεκάθαρο ότι οποιαδήποτε εξέλιξη είτε σε κοινωνικό, είτε σε πολιτισμικό είτε σε οποιοδήποτε τελικά επίπεδο, δίνει μία και μόνο κατεύθυνση που καταλήγει σε έναν και μόνο προορισμό. Την συντριβή των συναισθημάτων, των ιδεών και γενικότερα της πνευματικής καλλιέργειας των προσωπικοτήτων. Οι θεωρητικές επιστήμες, που είναι τόσο σημαντικές για το ανθρώπινο πνεύμα, περιθωριοποιούνται όλο και περισσότερο, μέσω της αγοράς εργασίας. Αντίθετα οι θετικές και οι τεχνολογικές επιστήμες, οι οποίες προτρέπουν μέσω της ίδιας του της φύσης, τους ανθρώπους να σκέφτονται μόνο με αριθμούς και με λογικές διαδικασίες κερδίζουν όλο και πιο πολύ σε δημοτικότητα. Λέγοντας  λογικές διαδικασίες εννοώ την γλώσσα του 0 και 1. Αυτόματα το ανθρώπινο μυαλό συνηθίζει να μην αντιλαμβάνεται οτιδήποτε ενδιάμεσο, να σκέφτεται με συγκεκριμένα όρια και με πιο αυτοματοποιημένες διαδικασίες. Ξέρω είναι ειρωνικό να τα λέω αυτά από τη στιγμή που εργάζομαι σαν μηχανικός σε μία εταιρεία που κατέχει το 80% παγκόσμιο μονοπώλειο της κατασκευής μηχανών που δημιουργούν μικροτσιπ. Των μήτρων δηλαδή της σύγχρονης τεχνολογίας. Αυτό είναι που με κάνει όμως να αναγνωρίζω  την χρησιμότητα των θετικών και τεχνολογικών επιστημών, αρκεί όμως να είναι ένα εργαλείο για την εξέλιξη της ανθρωπότητας και  όχι ο κινητήριος μοχλός της. Αυτός ο ρόλος πρέπει να είναι αποκλειστικότητα των θεωρητικών επιστημών, των επιστημών του πνεύματος.

Κοιτάζοντας όμως τα πράγματα και σε πιο κοντινό πλαίσιο, δεν μπορώ να αισθανθώ καλύτερα. Όλο και συχνότερα ακούω και βλέπω ανθρώπους να νιώθουν εξαπατημένοι από τις ανθρώπινες σχέσεις και τις ζωές τους. Και η μόνη τους άμυνα απέναντι σε αυτό είναι το να κλείνονται στον εαυτό τους και να μην ανοίγονται ποτέ. Έχουν βάλει ως μοναδική τους προτεραιότητα την επιβίωση, και η επιβίωση συμβαδίζει μόνο με ρηχά και σύντομα συναισθήματα. Ίσα ίσα για να μπορούμε να αναπνέουμε. Κρέας για κρέας. Η ζωή και η ανθρωπιά έχουν καταντήσει επικίνδυνες έννοιες. Φτάνουμε σε ένα σημείο που η αποξένωση φαντάζει η μοναδική διέξοδος,  είτε γιατί η ζωή μας επιβάλλει να πονάμε πολύ, είτε επειδή δεν αντέχουμε να πονάμε έστω και λίγο. Και σε αυτό σίγουρα συνεισφέρει και το ακαλλιέργητο πνεύμα μας που ανέφερα στην προηγούμενη παράγραφο. Όσο και αν παρατηρήσει κανείς τη βιτρίνα μας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, που έχουν καταντήσει ένας οχετός ευτυχίας, η αλήθεια είναι ότι δεν πείθεται. Διότι οι πωλήσεις των ψυχοφαρμάκων έχουν εκτιναχθεί στα ύψη, όπως και τα κέρδη των ψυχολόγων-ψυχοθεραπευτών και φυσικά και ο αριθμός των αρθρογράφων.

Ένας καθηγητής μου στο ΤΕΙ, που απεβίωσε σχετικά πρόσφατα, συνήθιζε να λέει την εξής φράση στην οποία μπορεί να συνοψιστεί ολόκληρο των νόημα των προηγούμενων παραγράφων:

«Έχεις ένα μαχαίρι. Με το ίδιο μαχαίρι μπορείς να κόψεις ψωμί και να ταίσεις τον συνάνθρωπο σου, με το ίδιο μαχαίρι μπορείς να του κόψεις το λαρύγγι.»

Και κλείνω με ένα Spoiler Alert. Στην τριλογία των Fear Factory, η ανθρωπότητα φτάνει κοντά στον αφανισμό. Κάποιοι λίγοι τελευταίοι αντιστέκονται και τελικά καταφέρνου να αποτρέψουν την εξαφάνιση του ανθρώπινου είδους. Το τελικό αποτέλεσμα δεν είναι αυτό που φαντάζεται κάποιος, δηλαδή η επικράτηση των ανθρώπων εναντίον των μηχανών. Είναι η δημιουργία ενός νέου είδους, ενός μείγματος ανθρώπου και μηχανής.  Ένα πλάσμα του οποίου τα υλικά μέρη μπορεί να ήταν σε μεγάλο βαθμό μηχανικά, το πνεύμα του όμως ήταν αποκλειστικά ανθρώπινο.