Βλέποντας χθες
την Παναγία των Παρισίων(και όχι των Πατησίων, όπως λέει η Χριστοφιλοπούλου
ασυνείδητα και ο Κορτές συνειδητά) να καίγεται καθώς και το καμπαναριό να
καταρρέει, έπιασα τον εαυτό μου να στεναχωριέται. Όχι γιατί την είχα επισκευθεί
ποτέ, έτσι ώστε να έχω κάποια ανάμνηση συνδεδεμένη μαζί της. Ούτε γιατί από
αισθητικής άποψης, ήταν ένα κτίριο πανέμορφο και επιβλητικό. Αλλά γιατί, ακόμα
και από απόσταση, μπόρεσα να αισθανθώ αυτό που αισθάνομαι με άλλα αντίστοιχα μνημεία
και τοποθεσίες.
Αν και ποτέ δεν είχα ιδιαίτερο ψώνιο με την αρχιτεκτονική, έτσι ώστε να την ακολουθήσω ως σπουδές και επάγγελμα, ή έστω σαν χόμπυ, δεν ήταν λίγες οι φορές που έπιασα τον εαυτό μου να γοητεύεται από ένα κτίριο ή από μία κατασκευή γενικά, στην οποία περπάτησαν, μέσα της ή πάνω της, άνθρωποι. Εκεί βρίσκεται το χαρακτηριστικό που μου κέντριζε την προσοχή σχετικά με ένα αρχιτεκτονικό έργο, περισσότερο ακόμα και από αυτή καθεαυτή την τέχνη που το χαρακτηρίζει.
Μάλιστα, αυτό συνέβαινε πάντοτε με παλιότερα κτίρια, που χτίστηκαν από δεκαετίες μέχρι και αιώνες πριν. Φαντάζομαι ότι είχε να κάνει με την έμφυτη τάση μου να συγκινούμαι όταν γνωρίζω ότι βρίσκομαι σε ένα χώρο, που έχουν προϋπάρξει πολλοί άνθρωποι και μάλιστα κάποιοι από αυτούς είχαν πεθάνει, πολύ καιρό πριν γεννηθώ.
Και αυτό είναι που με αγγίζει. Όταν βρίσκομαι μέσα σε ένα οίκημα το οποίο μετράει αιώνες ζωής, δεν γίνεται να μην έχω την υπερφυσική αίσθηση, ή έστω ψευδαίσθηση, ότι νικάω τον χρόνο έστω και για λίγο και βρίσκομαι σε άλλες εποχές, με άλλους ανθρώπους και τους παρατηρώ, αντιλαμβάνομαι τα συναισθήματα τους σε σχέση με κάποια ιστορική στιγμή που έλαβε χώρα στη συγκεκριμένη τοποθεσία. Σαν ένα χρονικό παράδοξο, μεταξύ διαφορετικών εποχών.
Θυμάμαι για παράδειγμα, ακόμα και σήμερα μετά από 13 χρόνια, όταν επισκεύθηκα το ναό της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη. Αν και ποτέ δεν ήμουν θρησκευόμενος, δεν μπορούσα να μην αντιληφθώ την αίσθηση που είχε καλλιεργηθεί επι 15 αιώνες εκεί μέσα, όπου οι άνθρωποι επιτελούσαν μία πολύ σημαντική, για αυτούς, πνευματική λειτουργία, μέσω της προσευχής. Ούτε γινόταν να σχηματιστούν μπροστά μου, νοερά, η εικόνα της προσωρινής ικανοποίησης της ματαιοδοξίας του Ιουστινιανού ή την εικόνα των τελευταίων Ρωμιών να προσεύχονται ενώ η στρατιά του Μωάμεθ Β’ βομβάρδιζε τα τείχη της πόλης.
Κάτι αντίστοιχο αισθάνομαι και όποτε επισκέπτομαι το Επταπύργιο της Θεσσαλονίκης, δεν γίνεται να μην φανταστώ αυθόρμητα τους φυλακισμένους ρεμπέτες που παίζανε τον μπαγλαμά τους και αν είχαν και κανένα συμπονετικό δεσμοφύλακα πίναν και τα τσιγάρα τους. Εκεί μέσα ακούω τις μελωδίες και τους αυτοσχεδιαστικούς τους στίχους. Ή τις μάχες που έγιναν στα Βυζαντινά χρονιά ανάμεσα στους ντόπιους και τους επιδρομείς, είτε αυτοί ήταν οι Άβαροι, είτε οι Νορμανδοί, είτε οι Τούρκοι κ.τ.λ. Μπορώ να «ακούσω» και να «δω» τις κραυγές, τα αίματα, τις κομμένες πανοπλίες και τα σπασμένα ξίφη.
Ή όπως όταν αράζω το μπαράκι που έχω για στέκι, εδώ στο Αϊντχόφεν, το οποίο είναι ένα κτίριο τριών αιώνων, το οποίο πάντοτε λειτουργούσε ως μέρος κατανάλωσης αλκοόλ και έτσι μπορώ εύκολα να φανταστώ, μεθυσμένες παρέες, φλερτ μεταξύ αντρών και γυναικών ή ακόμα και μοναχικούς τύπους που αφήνονταν στη γοητεία της νύχτας συντροφιά με μιά μπύρα ή ένα ουίσκι.
Δεν μπορώ να γνωρίζω κατά πόσο οι άνθρωποι αφήνουν ασυναίσθητα ένα μέρος της αύρας τους ή της ενέργειας τους, ή κατά πόσο πρόκειται για μία δικιά μου αυτοπρόκλητη ιδιοτροπία. Το σίγουρο είναι ότι τα μνημεία και ειδικά αυτά που έχουν περιθάλψει έντονες συναισθηματικές στιγμές, αποκτούν αυτόματα μία ιδιαίτερη συμβολική σημασία και από τη στιγμή που δεν έχουμε εφεύρει ακόμα μία μηχανή του χρόνου για να τις αφουγκραστούμε αυτές τις στιγμές άμεσα, αυτά είναι οι κατάλληλοι φορείς, έστω και έμμεσοι, αυτών των συναισθημάτων μέσα στη νοητή γραμμή του χρόνου. Και ένα παράδειγμα αυτών, είναι η Παναγία των Παρισίων. Η οποία ευελπιστώ ότι θα παραμείνει έτσι, ακόμα και μετά τις σοβαρές χθεσινές ζημιές και τις επισκευές που θα ακολουθήσουν.
Αν και ποτέ δεν είχα ιδιαίτερο ψώνιο με την αρχιτεκτονική, έτσι ώστε να την ακολουθήσω ως σπουδές και επάγγελμα, ή έστω σαν χόμπυ, δεν ήταν λίγες οι φορές που έπιασα τον εαυτό μου να γοητεύεται από ένα κτίριο ή από μία κατασκευή γενικά, στην οποία περπάτησαν, μέσα της ή πάνω της, άνθρωποι. Εκεί βρίσκεται το χαρακτηριστικό που μου κέντριζε την προσοχή σχετικά με ένα αρχιτεκτονικό έργο, περισσότερο ακόμα και από αυτή καθεαυτή την τέχνη που το χαρακτηρίζει.
Μάλιστα, αυτό συνέβαινε πάντοτε με παλιότερα κτίρια, που χτίστηκαν από δεκαετίες μέχρι και αιώνες πριν. Φαντάζομαι ότι είχε να κάνει με την έμφυτη τάση μου να συγκινούμαι όταν γνωρίζω ότι βρίσκομαι σε ένα χώρο, που έχουν προϋπάρξει πολλοί άνθρωποι και μάλιστα κάποιοι από αυτούς είχαν πεθάνει, πολύ καιρό πριν γεννηθώ.
Και αυτό είναι που με αγγίζει. Όταν βρίσκομαι μέσα σε ένα οίκημα το οποίο μετράει αιώνες ζωής, δεν γίνεται να μην έχω την υπερφυσική αίσθηση, ή έστω ψευδαίσθηση, ότι νικάω τον χρόνο έστω και για λίγο και βρίσκομαι σε άλλες εποχές, με άλλους ανθρώπους και τους παρατηρώ, αντιλαμβάνομαι τα συναισθήματα τους σε σχέση με κάποια ιστορική στιγμή που έλαβε χώρα στη συγκεκριμένη τοποθεσία. Σαν ένα χρονικό παράδοξο, μεταξύ διαφορετικών εποχών.
Θυμάμαι για παράδειγμα, ακόμα και σήμερα μετά από 13 χρόνια, όταν επισκεύθηκα το ναό της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη. Αν και ποτέ δεν ήμουν θρησκευόμενος, δεν μπορούσα να μην αντιληφθώ την αίσθηση που είχε καλλιεργηθεί επι 15 αιώνες εκεί μέσα, όπου οι άνθρωποι επιτελούσαν μία πολύ σημαντική, για αυτούς, πνευματική λειτουργία, μέσω της προσευχής. Ούτε γινόταν να σχηματιστούν μπροστά μου, νοερά, η εικόνα της προσωρινής ικανοποίησης της ματαιοδοξίας του Ιουστινιανού ή την εικόνα των τελευταίων Ρωμιών να προσεύχονται ενώ η στρατιά του Μωάμεθ Β’ βομβάρδιζε τα τείχη της πόλης.
Κάτι αντίστοιχο αισθάνομαι και όποτε επισκέπτομαι το Επταπύργιο της Θεσσαλονίκης, δεν γίνεται να μην φανταστώ αυθόρμητα τους φυλακισμένους ρεμπέτες που παίζανε τον μπαγλαμά τους και αν είχαν και κανένα συμπονετικό δεσμοφύλακα πίναν και τα τσιγάρα τους. Εκεί μέσα ακούω τις μελωδίες και τους αυτοσχεδιαστικούς τους στίχους. Ή τις μάχες που έγιναν στα Βυζαντινά χρονιά ανάμεσα στους ντόπιους και τους επιδρομείς, είτε αυτοί ήταν οι Άβαροι, είτε οι Νορμανδοί, είτε οι Τούρκοι κ.τ.λ. Μπορώ να «ακούσω» και να «δω» τις κραυγές, τα αίματα, τις κομμένες πανοπλίες και τα σπασμένα ξίφη.
Ή όπως όταν αράζω το μπαράκι που έχω για στέκι, εδώ στο Αϊντχόφεν, το οποίο είναι ένα κτίριο τριών αιώνων, το οποίο πάντοτε λειτουργούσε ως μέρος κατανάλωσης αλκοόλ και έτσι μπορώ εύκολα να φανταστώ, μεθυσμένες παρέες, φλερτ μεταξύ αντρών και γυναικών ή ακόμα και μοναχικούς τύπους που αφήνονταν στη γοητεία της νύχτας συντροφιά με μιά μπύρα ή ένα ουίσκι.
Δεν μπορώ να γνωρίζω κατά πόσο οι άνθρωποι αφήνουν ασυναίσθητα ένα μέρος της αύρας τους ή της ενέργειας τους, ή κατά πόσο πρόκειται για μία δικιά μου αυτοπρόκλητη ιδιοτροπία. Το σίγουρο είναι ότι τα μνημεία και ειδικά αυτά που έχουν περιθάλψει έντονες συναισθηματικές στιγμές, αποκτούν αυτόματα μία ιδιαίτερη συμβολική σημασία και από τη στιγμή που δεν έχουμε εφεύρει ακόμα μία μηχανή του χρόνου για να τις αφουγκραστούμε αυτές τις στιγμές άμεσα, αυτά είναι οι κατάλληλοι φορείς, έστω και έμμεσοι, αυτών των συναισθημάτων μέσα στη νοητή γραμμή του χρόνου. Και ένα παράδειγμα αυτών, είναι η Παναγία των Παρισίων. Η οποία ευελπιστώ ότι θα παραμείνει έτσι, ακόμα και μετά τις σοβαρές χθεσινές ζημιές και τις επισκευές που θα ακολουθήσουν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου